Badanie EEG – zastosowania, wskazania i przygotowanie do diagnostyki

Badanie EEG rejestruje aktywność elektryczną mózgu w czasie rzeczywistym. Jest bezpieczne, nieinwazyjne i pozwala szybko ocenić funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. W praktyce klinicznej EEG pomaga diagnozować padaczkę, różnicować przyczyny omdleń i bólów głowy, oceniać zaburzenia snu oraz monitorować przebieg chorób neurodegeneracyjnych. Poniżej znajdziesz konkretnie: kiedy wykonać EEG, jak przebiega i jak się przygotować, by wynik był wiarygodny.

Przeczytaj również: Jakie objawy mogą wskazywać na problemy urologiczne?

EEG – na czym polega i co pokazuje zapis

EEG (elektroencefalografia) mierzy potencjały elektryczne generowane przez neurony kory mózgowej. Elektrody umieszczone na skórze głowy rejestrują rytmy mózgowe (m.in. alfa, beta, theta, delta), a ich rozkład i reakcje na bodźce pomagają wychwycić nieprawidłową aktywność, np. ogniska padaczkowe lub uogólnione wyładowania.

Badanie nie podaje prądu – jedynie odczytuje sygnały. Trwa zwykle 20–40 minut (EEG standardowe), a w razie potrzeby wykonuje się EEG po deprywacji snu, EEG we śnie lub dłuższy zapis z wideomonitoringiem. Podczas badania technik może stosować prowokacje: fotostymulację (błyski światła) i hiperwentylację (głębokie oddychanie) w celu uwidocznienia zmian napadowych.

Wskazania do EEG – kiedy lekarz zleca badanie

EEG ma zastosowanie interdyscyplinarne: w neurologii, pediatrii, psychiatrii i psychologii klinicznej. W praktyce najczęściej kieruje się pacjentów przy następujących dolegliwościach i sytuacjach klinicznych:

• Diagnostyka padaczki – potwierdzanie typów napadów, lokalizacja ognisk, dobór i monitorowanie leczenia przeciwpadaczkowego.
• Omdlenia i zasłabnięcia – różnicowanie omdleń kardiogennych, wazowagalnych i napadów padaczkowych, zwłaszcza gdy wywiad jest niejednoznaczny.
• Bóle głowy i migrena – ocena, gdy objawom towarzyszą zaburzenia neurologiczne (np. aura atypowa, utraty przytomności, drgawki).
• Zaburzenia snu – podejrzenie parasomnii, narkolepsji, nocnych napadów padaczkowych; przydatne EEG nocne lub po deprywacji snu.
• Zaburzenia zmysłów – nagłe lub nawracające zaburzenia wzroku, słuchu, równowagi, zwłaszcza z elementami napadowymi.
• Urazy i zatrucia – ocena po urazach głowy oraz po ekspozycji na substancje neurotoksyczne, w celu wykrycia uogólnionych zaburzeń czynności mózgu.
• Monitorowanie świadomości – pomocniczo w ocenie śpiączki, stanu minimalnej świadomości oraz potwierdzaniu śmierci mózgu zgodnie z procedurą.
• Choroby neurodegeneracyjne – obserwacja dynamiki zmian czynnościowych (np. w otępieniach), korelacja z obrazem klinicznym i terapią.

Jak przebiega badanie EEG krok po kroku

1) Technik zakłada na głowę czepek z elektrodami lub przykleja elektrody punktowo; skórę odtłuszcza się dla lepszej jakości sygnału. 2) Rejestrowany jest spoczynkowy zapis z oczami otwartymi i zamkniętymi. 3) Wykonuje się próby aktywacyjne: fotostymulację, hiperwentylację, czasem zadania poznawcze. 4) Zapis trwa do uzyskania materiału diagnostycznego. 5) Po badaniu natychmiast wracasz do codziennych aktywności.

EEG jest bezbolesne. Jedynym dyskomfortem mogą być błyski światła lub uczucie zmęczenia przy hiperwentylacji. Ryzyko działań niepożądanych jest minimalne; u osób z padaczką fotostymulacja może sprowokować napad – dlatego badanie odbywa się pod nadzorem specjalisty.

Przygotowanie do EEG – co zrobić, by wynik był miarodajny

Właściwe przygotowanie poprawia czułość diagnostyczną. Oto kluczowe zasady:

• Wypoczynek lub kontrolowana deprywacja snu – postępuj zgodnie ze skierowaniem: niektóre zlecenia wymagają bycia wyspanym, inne skrócenia snu (np. zaśnij później, wstań wcześniej). Deprywacja może uwidocznić zmiany napadowe.
• Czyste, suche włosy – w dniu badania nie używaj lakieru, żelu, olejków; poprawi to przewodzenie sygnału.
• Posiłek – zjedz lekki posiłek; unikaj głodówki i nadmiaru cukrów prostych. Odstawienie kofeiny na 12–24 h (jeśli lekarz nie zaleci inaczej) ogranicza artefakty pobudzenia.
• Leki – nie odstawiaj przewlekłych leków na własną rękę. Wątpliwości skonsultuj z lekarzem kierującym, szczególnie przy lekach przeciwpadaczkowych i psychiatrycznych.
• Informacje dla personelu – zgłoś implanty, przebyte urazy, ostatnie napady, ciążę, choroby skóry głowy oraz przyjmowane substancje (w tym suplementy i energetyki).

Interpretacja wyniku EEG – co oznaczają zapisy

Opis EEG zawiera dominujące rytmy, symetrię i reaktywność, obecność fal wolnych, czynności napadowych oraz odpowiedzi na próby aktywacyjne. Prawidłowe EEG nie wyklucza padaczki – napady bywają rzadkie, a zmiany mogą nie wystąpić w krótkim zapisie. Odwrotnie, nieprawidłowości nieswoiste nie muszą oznaczać choroby. Zawsze liczy się korelacja z objawami, wywiadem i innymi badaniami (np. MRI, EKG, badania snu).

W padaczce szuka się iglic, fal ostrych i zespołów iglica–fala; w encefalopatiach – uogólnionych zwolnień; w zaburzeniach snu – nietypowych wyładowań podczas przejścia czuwanie–sen. W chorobach neurodegeneracyjnych możliwe jest narastanie zwolnień tła wraz z postępem choroby.

EEG w terapii i nowoczesnych zastosowaniach

Poza diagnostyką EEG służy do monitorowania skuteczności leczenia (np. modyfikacja leków przeciwpadaczkowych, ocena stabilizacji czynności po urazach). Coraz szerzej wykorzystuje się EEG-biofeedback (neurofeedback) – trening regulacji aktywności mózgu, wspierający terapię m.in. ADHD, zaburzeń lękowych czy depresji. W badaniach naukowych EEG stanowi fundament interfejsów mózg–komputer (BCI) oraz analiz procesów poznawczych; w tych obszarach trwają prace nad pełną standaryzacją protokołów.

Dla pacjentów ważne jest, że EEG pozostaje metodą bezpieczną, powtarzalną i dostępną, którą można łączyć z innymi technikami (np. fMRI, testy neuropsychologiczne), uzyskując pełniejszy obraz funkcjonowania mózgu.

Kiedy i gdzie wykonać EEG – praktyczne wskazówki

Nie zwlekaj z badaniem, jeśli występują: nagłe utraty przytomności, napadowe drżenia kończyn, nietypowe zaburzenia widzenia lub słyszenia, częste bóle głowy z objawami neurologicznymi, epizody dezorientacji po urazie. Skierowanie zwykle wystawia neurolog, psychiatra lub pediatra, ale EEG bywa wykonywane także na podstawie zaleceń lekarza rodzinnego.

Jeśli szukasz miejsca na badanie EEG w Kielcach, zwróć uwagę na: doświadczenie personelu, dostęp do wideomonitoringu, możliwość wykonania EEG po deprywacji snu oraz jasne instrukcje przygotowania. Krótki czas oczekiwania i współpraca z zespołem rehabilitacyjnym lub neuroterapeutycznym ułatwia dalsze leczenie.